De mensen maken de buurt

‘Eerst bestond de buurt uit huizen, nu zijn het mensen’, zegt Jacqueline die ik in november via telefoon spreek. Ze woont 26 jaar in Beerenbrouck en is al 17 jaar weduwe. ‘In maart ging ik naar de apotheek. Op straat waren een paar leuke vrouwen die me koffie aanboden. Ze vroegen of ik het hier naar mijn zin heb. En van het een kwam het ander.’

Elke donderdagmiddag, al ruim tweeënhalf jaar, zijn de buurtmakers van Beerenbrouck op straat te vinden. De buurtmakers zijn vier vrouwen die bij verschillende geestelijke zorgorganisaties werken (Cordaan, GGZ in Geest, Philadelphia en Prisma). Door de tijd heen raakten steeds meer buurtbewoners betrokken bij de buurtmakers, zoals buurtbewoonster Jacqueline die er sinds maart ook elke week bij is. 

Als meer buurtbewoners elkaar kennen en vertrouwen, dan maakt dat de buurt warmer en veiliger

‘We proberen steeds nieuwe dingen om op straat met mensen in contact te komen’, vertelt Malu de Wit van Philadelphia. ‘Zo stonden we een poos bij de Jumbo met koffie en thee. En we gingen in tweetallen langs de deuren om mensen een plantje of oliebol te geven. De meeste mensen reageren verrast. Niet iedereen heeft natuurlijk tijd of zin. Met wie dat wel heeft, maken we een praatje. We kijken waar de energie van mensen zit en haken daarop in.’ 

Simpel idee

Het idee van de aanpak is simpel: als (meer) buren en buurtbewoners elkaar kennen en vertrouwen, dan maakt dat de buurt warmer en veiliger. Ook zullen mensen elkaar dan eerder een handje helpen. Community-builder en projectleider Irma Vroegop: ‘We proberen samen met buurtbewoners bruggen te slaan. Ook zoeken we actief verbinding met mensen die tussen wal en schip vallen of die minder zichtbaar zijn in de buurt. Zo werken we heel geleidelijk aan een buurt, waarin iedereen kan meedoen en zich thuis voelt. Dit project draait om het proces en minder om de resultaten.’

Kenmerkend voor de aanpak is om alleen te kijken naar wat mensen zelf willen en kunnen doen voor hun buurt. Hoe klein ook. Irma: ‘Iedereen heeft zijn kwetsbaarheden, beperkingen en problemen, daar kijken wij niet naar. Wij richten ons op wat binnen het vermogen van mensen ligt: waar ze blij van worden, energie van krijgen. Iedereen heeft wat te bieden.’ 

Levenslust

Voor corona was de maandelijkse buurtlunch, die werd georganiseerd door de bewoners van nabij gelegen flat, het hart van de buurtmakersaanpak. Eén vaste donderdagmiddag per maand kwamen hier zo’n zestig buurtbewoners mee-eten. Een van hen was Simon. Ook hij werd spontaan aangesproken op straat. Sindsdien komt hij vrijwel elke maand bij de buurtlunch. 

‘Ja, je drinkt hier een kopje koffie, maakt een praatje…’, vertelt hij als ik hem vraag of hij het naar zijn zin heeft. ‘Sinds mijn vrouw is overleed, zat ik maar in m’n eentje thuis. Je gezondheid gaat dan achteruit. Je wordt stijf en stram. Ik had er geen zin meer in.’ Simon heeft weinig contacten: ‘Eigenlijk alleen mijn buurman, ook een weduwnaar. We houden elkaar een beetje in de gaten.’ Het contact met de buurt doet hem goed: ‘Ik ben actiever, ben ook begonnen met fysio. Ik voel me weer wat levenslustiger.’ De buurtlunch draaide ruim anderhalf jaar op volle toeren. Tot corona roet in het eten gooide. 

Anderhalvemeterbankje

Door corona ging veel contact en energie verloren. Toch blijven de buurtmakers, juist nu, proberen om mensen betrokken te houden en nieuwe mensen te ontmoeten. Via een kunstenaarscollectief uit de buurt werden in het voorjaar twee ‘anderhalvemeterbankjes’ met wielen aangeschaft. Buurtmaker Irene Kooymans van Cordaan: ‘Met deze bankje konden we de buurt in, zichtbaar zijn, en op veilige afstand toch even gezellig samen zitten met een kop thee. Mensen op straat reageerden heel enthousiast. Het gaf een positieve noot in deze sombere tijd.’

Teamwork in de buurt

Onderdeel van de aanpak is, om met mensen die zijn aangehaakt en daar open voor staan, een diepere verbinding te maken. Jacqueline: ‘Ik zei tegen Griët dat ik meer betrokken wil zijn bij het buurtleven. Niet als trekker, maar als schakel.’ 

Zo is Jacqueline nu contactpersoon naar de gemeente en woningbouwvereniging voor de buurtplannen rond het pleintje van Simon. Daar woont namelijk ook Fatima die met haar vriendinnen buiten zit en vaak thee drinkt met de buurtmakers. Fatma wil graag dat het plein netjes en mooier wordt. Met lekkere bankjes, een paar speeltoestellen en wellicht een moestuintje. Met hulp van Jacqueline diende Fatima dit plan in voor een buurtbudget bij de gemeente. Het plan kwam niet verder dan de tweede ronde, maar daarmee is de kous nog niet af.

Ik wil meer betrokken zijn bij het buurtleven, niet als trekker, maar als schakel

Verlaag de drempel

In koppels van twee gaan Griët, Jacqueline, Malu en Rjimke vandaag de wijk in, met een mandje vol lekkers om het ijs te breken. Het is koud op deze december dag. Er zijn nauwelijks mensen op straat. ‘Dagen als deze zijn lastig’, erkent Griët. ‘Dit is zo anders dan wat ik gewoonlijk doe in mijn werk. Je moet echt wel over een drempel om zomaar mensen op straat te durven aanspreken. Toch merk ik dat het waardevol is. Omdat je mensen in de buurt spreekt die je anders niet zou tegenkomen.’ 

Het dagelijkse werk van de vier professionals ziet er heel anders uit dan het ‘buurt maken’. Rjimke: ‘Ik ondersteun bewoners met ernstige psychiatrische of psychosociale problemen om activiteiten te ondernemen buiten de deur. Soms duurt het wel twee jaar voor mijn cliënten het aandurven om bijvoorbeeld samen met mij naar een activiteit in het huis van de wijk te gaan. We proberen aansluiting te vinden met de buurt, en de drempel te verlagen. Dat heeft een lange adem nodig.’

Fouad Soubati, gebiedsmakelaar van de gemeente Amsterdam, is enthousiast over de buurtmakers. ‘De buurtmakers prikkelen de nieuwsgierigheid van bewoners op een creatieve en positieve manier. Hierdoor komen mensen met elkaar in contact en kunnen er mooie dingen ontstaan.’