De Kloofdichters

Er lopen talloze scheidslijnen door Nederland en het worden er steeds meer. Tussen praktisch- en theoretisch opgeleid, rijk en arm, huurders en kopers en mensen met en zonder een vaste baan. Oftewel: tussen de hooplozen en de hoopvollen, zoals Tim ’S Jongers het als presentator van deze Tegenlicht aflevering samenvat. Veel mensen die aan de verkeerde kant van de lijn staan worden vermalen door de instituties die ooit zijn opgericht om ze te helpen. Gelukkig zijn er hoopvolle voorbeelden van mensen die er alles aan doen om de kloof te dichten.

Niemand is zelfredzaam

Niemand is werkelijk zelfredzaam leren we in De Kloofdichters. Het verschil is dat rijke mensen hun afhankelijkheid kunnen afkopen. Bijvoorbeeld door hypotheekadvies in te winnen, huiswerkbegeleiding in te schakelen of door een duurdere zorgverzekering te nemen. Kunnen de hooplozen nog wel het goede doen nu het verschil met de hoopvollen zo groot is geworden, vraagt Tim ’S Jongers zich hardop af. 

Al onze sociale grondrechten zijn in crisis, van wonen tot gezondheid. Dat is niet een nieuw gegeven volgens ‘S Jongers: we zijn het crisis gaan noemen omdat nu ook de middenklasse wordt geraakt. Maar voor de 20% hooplozen is het al een decennium crisis. 

Tim ’S Jongers: ‘Het is moeilijk voorstelbaar dat iedereen op je neerkijkt. Misschien denk jij: morgen weer nieuwe dag met nieuwe kansen, voor een ander is het weer een volgende episode in een kutleven.’

Collectief Kapitaal

In de aflevering maken we kennis met Denise Harleman, oprichter van Collectief Kapitaal, een burgerbeweging die streeft naar bestaanszekerheid voor iedereen. We zien hoe ze van plan is twaalf maanden lang een groep mensen €1000,- te geven. Hiermee wil ze voor die mensen hun geldstress wegnemen waardoor ze hun leven weer op kunnen bouwen. Dat klinkt makkelijker dan het is, de belastingdienst ziet dit geld als inkomen en wil er belasting over heffen. ‘Vrijgevigheid past niet in wetten en regels’, zegt Harleman. Toch blijft Collectief Kapitaal zoeken naar mogelijkheden om hun droom te verwezenlijken. 

Dom, dik en dood

Gevraagd naar de problematiek in haar wijk zegt Wendy Broeders drie woorden: ‘dom, dik en dood’. In Moerwijk leven inwoners korter, ongezonder en is het opleidingsniveau lager dan in andere wijken. Ze vertelt over één school waar 43 gezinnen hun kinderen onvoldoende te eten kunnen geven. Als coördinator van het buurthuis verzamelt en verdeelt ze daarom ontbijtpakketten. ‘Het is frustrerend dat in een land als Nederland dit nodig is’, zegt ze zichtbaar geëmotioneerd. 

Andere Kloofdichters

In de aflevering komen nog meer Kloofdichters aan het woord. We horen Albert Jan Kruiter, oprichter van Instituut Publieke Waarden. Volgens hem snijden we problemen in stukken om ze over meerdere professionals te verspreiden, hiermee raakt de menselijke maat kwijt. Marieke Breed is onderzoekster. Ze werkt vanuit het perspectief van de bewoners en organiseert een wijkonderzoek in Moerwijk. Wijkbewoners onderzoeken mee en krijgen hier ook voor betaald. Wendy Broeders, die ook meehelpt, zegt hierover: ‘soms worden de vragen op een verkeerde manier gesteld. Het maakt ook uit wie de vraag stelt. Bij vreemden houden mensen toch de schijn op.’

Kwijtschelden 

Ahmed Abdillahi is postbezorger en filosoof. Hij fietst dagelijks door rijke en arme wijken, dwars door alle scheidslijnen heen. ‘Het leven in Nederland is complexer geworden’, zegt hij. ‘De afgelopen regeringen hebben zelfredzaamheid te hoog in het vaandel geplaatst’, volgens hem. En dat de overheid de grootste schuldeiser is vindt hij een kwalijke zaak. 

Wat Abdillahi betreft worden alle schulden eerst kwijtgescholden omdat mensen dan pas verder kunnen kijken. Zou het mogelijk zijn? Zo’n generaal pardon, ook Tim ’S jongers vraagt het zich af. Hij verlangt naar een overheid die niet belast maar juist verlicht. ‘Het bieden van hoop ligt bij de hoopvollen niet bij de hooplozen’, zegt hij ter afsluiting van de aflevering.