De eenzame eeuw
Credits: Niccolo Caranti, via Wikimedia Commons
Om de eenzaamheidsepidemie te bestrijden moeten we elkaar weer ontmoeten. De oplossing ligt letterlijk en figuurlijk op straat. Het gaat er niet alleen om dat we elkaar ontmoeten, maar dat we ook leren hoe dat moet.
Deze week kijken we naar een interview met de Britse econoom Noreena Hertz. Ze vertelt over haar onderzoek naar eenzaamheid en het boek dat ze daarover schreef: De eenzame eeuw. Steeds meer mensen voelen zich eenzaam en ervaren een gebrek aan verbinding met hun omgeving. Volgens Hertz bedreigt deze eenzaamheidsepidemie onze gezondheid, democratie en werkt ze extremisme in de hand. Gelukkig zijn er oplossingen; community building is daar één van.
In De eenzame eeuw schrijft Hertz dat een derde van de Nederlanders aangeeft zich eenzaam te voelen. De cijfers in andere landen zijn vergelijkbaar. Eenzaamheid is een wereldwijd probleem dat in alle lagen van de bevolking voorkomt. Noreena Hertz vertelt in het interview dat ze De eenzame eeuw schreef nadat steeds meer van haar studenten toegaven eenzaam te zijn. Ze pleit daarbij voor een breed begrip van eenzaamheid. Het gaat volgens haar niet alleen om contact met familie en vrienden maar om verbinding met buren, collega’s en de overheid. De groep mensen die een gebrek aan verbinding voelt wordt steeds groter.
‘Ons lijf schreeuwt om verbinding’
Uit onderzoek blijkt dat eenzaamheid ongezond is, vertelt Hertz. Het is slechter voor de gezondheid dan niet sporten en is vergelijkbaar met het roken van 15 sigaretten per dag. Mensen die langere tijd eenzaam hebben 30 procent kans om eerder dood te gaan. Dit komt onder meer door de stress die eenzaamheid oplevert. Hertz vertelt dat het om een evolutionaire reactie van het lichaam gaat, ons lijf schreeuwt als het ware om verbinding.
Apparaten en sociale media
Hertz vertelt in het filmpje dat er een aantal oorzaken aan te wijzen zijn voor de groeiende eenzaamheid. Ze noemt de migratie naar steden en stelt dat technologie een belangrijke rol speelt. Ze verwijst daarbij naar onderzoek waaruit blijkt dat mensen die geen sociale media gebruiken gelukkiger zijn en elkaar sneller opzoeken. Telefoons en andere apparaten leiden ons de hele dag af waardoor we minder in contact staan met anderen. Het is daarnaast volgens Hertz ook niet bevorderlijk dat er een stigma rust op eenzaamheid. Hoewel de coronapandemie het makkelijker heeft gemaakt om te praten over dit onderwerp ervaren veel mensen toch nog een drempel om erover te beginnen. ‘Dat iedereen op sociale media er dan ook nog populairder uitziet dan jij helpt ook niet echt mee’, aldus Hertz.
Democratie in gevaar
Het gebrek aan verbinding beïnvloedt onze democratie op meerdere fronten. We doen minder met elkaar waardoor we verleren om ons te verhouden tot mensen die anders zijn dan wij. Hertz noemt daarbij de kerk en bibliotheek als plekken waar we elkaar minder tegenkomen dan voorheen. Het gaat er niet alleen om dat we elkaar ontmoeten, maar dat we ook leren hoe dat moet. Ook beschrijft Hertz hoe mensen die zich niet verbonden voelen met de maatschappij vluchten in extremistische denkbeelden, zowel aan rechter- als linkerzijde.
De buurt als oplossing
In De eenzame eeuw besteedt Hertz gelukkig ook veel aandacht aan oplossingen. Ze pleit ervoor dat de overheid investeert in ontmoetingsplaatsen zoals bibliotheken en speeltuinen. In het interview vertelt Hertz haar buurt te hebben herontdekt tijdens de pandemie. Het is volgens haar belangrijk om lokaal te winkelen, vrijwilligerswerk te doen en anderen te groeten. Want, zegt ze, het is een misverstand dat contacten diepgaand moeten zijn om een positief effect te sorteren.
Een contact van 30 seconden draagt al bij aan het terugdringen van eenzaamheidsgevoelens. In haar boek haalt ze voorbeelden aan van initiatieven die mensen weer met elkaar in contact brengen. Zo schrijft ze over een programma in Duitsland dat mensen in contact brengt met uiteenlopende politieke opvattingen, Deutschland Spricht. De resultaten zijn verbluffend, uit reacties van deelnemers bleek dat een gesprek van 2 uur al tot wederzijds begrip leidt.
Buurtmaken
Hertz is kristalhelder: om de eenzaamheidsepidemie te bestrijden moeten we elkaar weer ontmoeten. De oplossing ligt letterlijk en figuurlijk op straat. Buurtmakers kunnen die ontmoetingen organiseren en faciliteren. Zij dienen daarmee dus niet alleen het individuele belang van de buurtbewoner maar versterken tegelijkertijd onze democratie en bestrijden extremisme.
