De community librarian in Peel en Maas

Vanuit de stichting Bibliotheek Maas en Peel werkt Mateusz bij de bibliotheek in Maasbree en Panningen. Hij is een van de leden van het team community librarians. Het team werkt veel samen met het team educatie, dat zich op schoolactiviteiten richt, en met het team basisvaardigheden dat ervoor zorgt dat iedereen mee kan doen op het gebied van taal, rekenen en digitaal. ‘De bibliotheek is er voor educatie en natuurlijk het uitlenen van boeken maar het is ook een plek waar mensen met allerlei ondersteuningsvragen terecht kunnen en waar verbinding plaatsvindt tussen verschillende groepen inwoners’. Maasbree kent 6500 inwoners. Er is veel saamhorigheid. Mateusz: ‘Dankzij het dorpse karakter zie je dat mensen hier voor elkaar zorgen en dat er verschillende bewonersinitiatieven zijn.’

De bibliotheek is er voor iedereen 

Mateusz emigreerde toen hij 12 was met zijn ouders vanuit Polen naar Nederland. Hij werkt nu acht jaar bij de bibliotheek, waar hij begon als stagiair frontoffice medewerker vanuit zijn Mbo-opleiding. ‘Ik dacht altijd dat een bibliotheek saai was maar tijdens mijn stage veranderde dat beeld’. De directeur van de bibliotheek had veel contacten met Polen. Zo kon Mateusz zijn achtergrond gebruiken om de groep nieuwe Poolse migranten via de bibliotheek te ondersteunen. Dat werk trok hem zo aan dat hij na zijn stage bij de bibliotheek bleef en nu een opleiding ‘community librarian’ volgt. Sinds drie à vier jaar ziet Mateusz de bibliotheek als ontmoetingsplek voor inwoners groeien: ‘Je richt je op verbinding tussen mensen onderling en tussen inwoners en organisaties. Dat past bij de veranderingen die de bibliotheek meemaakt; laagdrempeliger, meer aansluitend bij de behoefte van inwoners en ook meer samenwerkend met andere organisaties.’

De community librarians zetten zich in voor deze brede verbinding. ‘Ik vind het mooi om te zien dat de bibliotheek een plek is waar ontmoeting plaatsvindt, waar ik mensen kan helpen. De inwoners die hier komen, zijn heel divers en dat vind ik geweldig. Hoe afwisselend het werk is, zie je ook terug in de uiteenlopende ondersteuningsvragen. Mijn kracht zit vooral in het feit dat ik niet snel opgeef. Als er iemand met een vraag komt, dan ga ik alles samen met diegene uitzoeken’. 

Aansluiten bij de behoeften van inwoners

Op een gemiddelde werkdag is Mateusz met allerlei taken bezig. Intern stuurt hij vrijwilligers aan, maar hij is ook bezig met bezoekers en hun vragen. Daarnaast helpt hij nieuwe projecten op te zetten, zoals ‘digitale vaardigheden’. Volgens Mateusz is dat echt een project voor een bibliotheek. Veel mensen in de wijk beschikken niet over digitale vaardigheden. Migranten maar ook veel ouderen komen binnenlopen met vragen over digitale aanvragen voor uitkeringen of woningen, of belastingformulieren. Via trainingen voor grote groepen inwoners wil de bibliotheek deze vraag collectief gaan oppakken. In Peel en Maas wonen veel Poolse migranten en Mateusz doet ook vertaalwerk. De bibliotheek heeft twee keer per week een inloopspreekuur, Informatiepunt Maasbree, voor migranten. Dan zijn een professional en een maatschappelijk werker aanwezig die veel vragen overnemen. Mateusz werkt vanuit de behoefte en de kracht van inwoners zelf en ondersteunt hen zodat ze zelf hun leven weer kunnen oppakken.

Verbindingen leggen tussen inwoners en organisaties

Door corona kwam veel stil te liggen en vielen contacten weg. Mateusz is blij dat dit weer op gang komt. ‘Inwoners die al zichtbaar actief zijn in de wijk probeer ik te verbinden met minder zichtbare mensen met ondersteuningsbehoeften. Al die groepen komen in de bibliotheek bij elkaar. Een van onze speerpunten is een leven lang leren; er worden verschillende workshops georganiseerd. Ook kijk ik naar wat er al in de wijk gebeurt aan activiteiten waar mensen zich bij kunnen aansluiten. Mateusz communiceert steeds vaker via de website welke activiteiten en projecten er zijn in de bibliotheek. Hij gaat ook met andere partijen het gesprek aan over hoe je elkaar kunt versterken. 

Wat versta je onder samenlevingsopbouw? 

‘Vanuit mijn functie gezien is dat de verbinding met de gemeenschap en de verbinding onderling tussen de mensen in de wijk. Bij samenlevingsopbouw gaat het erom dat mensen die actief zijn en een wijk allebei bepaalde doelen hebben en daarbij samenwerken. Voorheen legde de bibliotheek de focus op educatieve activiteiten maar de afgelopen jaren zijn bibliotheken ook aan samenlevingsopbouw gaan werken. Net als de kernteams ondersteunen we inwoners en verwijzen we door wanneer wij iets niet zelf oppakken.’ Mateusz vindt laaggeletterdheid zo’n belangrijk vraagstuk waaraan je met z’n allen kunt werken. Vroege signalering kan hierbij heel belangrijk zijn, omdat mensen zich vaak schamen en veel andere problemen hiermee kunnen samenhangen. We verbinden inwoners dan met elkaar via het Taalpunt. Inwoners die sterk zijn in taal en digitaal helpen daar mensen die een vraag hebben op het gebied op lezen, rekenen, schrijven of digitaal.’

In mijn ogen is de bibliotheek een neutrale plek. Een plek waar iedereen zich thuis kan voelen. We creëren een huiskamergevoel in de bibliotheek

Samen de samenleving opbouwen

Mateusz signaleert maar helpt ook de sociale cohesie te versterken. Hij is met publieke participatie bezig waarbij hij veel inwoners spreekt en problemen oppakt of signaleert. Hij verwijst inwoners maar geeft ook signalen door aan beleidsmakers. De bibliotheek Panningen zit in hetzelfde gebouw als de gemeente dus de lijntjes zijn kort. Mateusz: ‘Je loopt daar zo naar binnen’. Maar ook ambtenaren weten hem te vinden voor vraagstukken rondom arbeidsmigranten. Boeken en educatie blijven de eerste prioriteit maar de bibliotheek werkt steeds meer aan community vorming. Mateusz: ‘We doen hier al jaren veel aan, en het is belangrijk dat we ook laten zien welke betekenis dit heeft voor inwoners en de wijk.

In mijn ogen is de bibliotheek een neutrale plek. Een plek waar iedereen zich thuis kan voelen. We creëren een huiskamergevoel in de bibliotheek. Wij bieden een luisterend oor aan mensen en we merken op wat er in het dorp speelt. Tevreden klanten komen terug met nieuwe vragen en vertellen door dat ze goed geholpen zijn. In Maasbree worden we een steeds grotere speler op het gebied van samenlevingsopbouw, en worden zo ook steeds meer gezien en gewaardeerd. Dus het is goed als we onszelf daar ook bewuster van zijn’.