De beleidsbubbel

Klimaatcrisis, crisis in de jeugdzorg, toeslagenschandaal, energiearmoede, afkalvend vertrouwen: er is nogal wat aan de hand in Nederland. Te midden van al deze stormen staat een groep publieke professionals die de boel tegen de klippen op in goede banen probeert te leiden. Denk bijvoorbeeld aan opbouwwerkers, beleidsmedewerkers, sociaal werkers en WMO-consulenten. Mensen die bij tijd en wijle razen en tieren omdat het systeem niet werkt, maar het ondertussen nog niet willen opgeven met de overheid. Voor hen is er straks het boek De beleidsbubbel dat 25 mei verschijnt. In de aanloop naar die publicatie luisteren we vast naar een voorpublicatie in de vorm van een lezing die schrijfster Marije van den Berg hield op het Gebruiker Centraal congres.

Beleidsbubbel

De gevoelens van onmacht die komen kijken bij het werken als publieke professional maskeren we door te fiksen, aldus van den Berg. En met fiksen bedoelt ze: experimenteren, hard werken en vechten tegen de bierkaai. In haar lezing komen labs als lapmiddel en proeftuinen ook nog voorbij als voorbeelden van gefiks die de problemen alleen maar erger maken.

 ‘We noemen het een beleidscyclus maar het is een waterval met aan de onderkant een kolkende massa tegenstrijdige regels waarin we allemaal verzuipen.’

‘We komen dingen tegen waar we niets aan kunnen doen, we blijven binnen en komen daardoor niet meer uit onze beleidsbubbel’, stelt van den Berg. Het beleid dat wordt gemaakt is niet meer dienstbaar aan de praktijk. ‘We noemen het een beleidscyclus maar het is een waterval met aan de onderkant een kolkende massa tegenstrijdige regels waarin we allemaal verzuipen.’ Van den Berg pleit dan ook voor het liefdevol laten leeglopen van de steeds groter wordende beleidsbubbel.

Beleidsbeheer

Van den Berg wil heldere standaarden en heldere normen waaraan beleid kan worden getoetst in de praktijk. En nog meer beleid maakt de problemen ook niet kleiner, integendeel: ‘We moeten ophouden met het maken van nieuw beleid en het uitgebeende beleid beheren met de mensen die er mee te maken hebben in de gemeenschap.’ Dat klinkt saai misschien, maar juist door dat gezamenlijke onderhoud aan wetten en regels komt maatschappelijk welzijn tot stand. Beleidsbeheer noemt ze dat, een vertaling van het begrip policy stewardship uit het boek Managing Chaos.

Knijpen in het brood

Volgens van den Berg heeft de beleidswaterval ‘terugwerkende kracht’ nodig vanuit de praktijk. Om die te organiseren moeten we standaarden afspreken: wanneer is beleid goed, en waaraan zien we dat in de praktijk? Ze vergelijkt het met het kopen van brood, ‘als je wilt weten of het knapperig is, moet je erin knijpen.’ Zo is het ook met beleid, als je wilt weten of het goed werkt moet je dat checken met de mensen voor wie het bedoeld is. ‘Kijken in het werk of het wel klopt wat je uitspookt.’

Van den Berg pleit ervoor om, na het bepalen van een goede standaard die dienstbaar is aan de uitvoering, de uitvoerder centraal te zetten en die professionele ruimte te bieden. Ze kwam tot dit inzicht na het lezen van het boek: En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven? Waarin de auteurs pleiten voor het centraal stellen van de leerkracht in plaats van de leerling om tot goed onderwijs te komen.

‘Het gaat niet vanzelf goed’, stelt van den Berg afsluitend. ‘Goed doen wat de bedoeling is met empathie is niet voldoende.’ Ze kondigt hoopvol het decennium aan van beleidsbeheer waarin we om ons heen kijken, naast mensen gaan staan en blijven checken in de gemeenschap om vervolgens ‘bij te snoeien’ waar nodig. 

Lees meer

Onlangs schreef Mathilde nog een verhaal op Buurtwijs over hoe onmachtig ze zich voelde tegenover de overheid waarvoor ze werkte. 

Marije van den Berg ontleende het begrip beleidsbeheer aan het boek Managing Chaos. Het is een vertaling van policy stewardship.

In de lezing stelt van den Berg dat we de uitvoerder centraal moeten stellen. Ze putte daarvoor inspiratie uit het boek: En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven? Geschreven door Eva Naaijkens en Martin Bootsma.