Concentratie kwetsbare groepen leidt tot achterstandswijken

Ruim een jaar geleden uitte Marien van Schijndel zijn zorg over de luchtige reactie van minister Ollongren over de dreigende tweedeling in de samenleving die toen onder meer door de Volkskrant onder aandacht werd gebracht. Een thema dat ook veelvuldig aan bod kwam in de serie Wijkaanpak in grote steden die Henk Krijnen gedurende 2017/2018 voor Buurtwijs maakte.

Tijdens zijn verkenningstocht ontdekte hij dat er op lokaal niveau geen sprake is van een breed politiek debat over de aanpak van wijken. Sterker nog: een samenhangend idee over ondersteuning van de wijken en een slagvaardige uitvoering van maatregelen, bleek in de gemeentes te ontbreken.

2012: het kanteljaar

Al in april 2017 signaleerde Nico de Boer de dreigende terugval van kwetsbare wijken. In deze blog verwijs hij naar het rapport Kwetsbare wijken in beeld van Platform 31 en vat de conclusie als volgt samen: ‘…De afgelopen twintig jaar zijn veel Nederlandse stadswijken ingrijpend verbeterd. Sinds eind jaren negentig investeerden de steden, in samenwerking met woningcorporaties en marktpartijen en met steun van het Rijk, miljoenen in de verbetering van kwetsbare wijken. Door de economische crisis en door gewijzigd overheidsbeleid, raakte de stedelijke vernieuwing de afgelopen vijf jaar echter in een impasse. In grote lijnen: vanaf 2002 verbeterde de leefbaarheid, na 2012 stokt de stijgende lijn’, aldus Nico de Boer in 2017.

Vogelaarwijken komen terug

Achterstandswijken zijn dichterbij dan ooit, waarschuwt Aedes, koepelorganisatie van woningcorporaties, onlangs.  ‘De Vogelaarwijken uit 2007 komen terug als wij niet direct de handen ineenslaan’, zegt Aedes-bestuurslid Hester van Buren in reactie op het rapport Veerkracht in het corporatiebezit. Toenemende concentratie van kwetsbare groepen in buurten met veel corporatiewoningen leidt tot toenemende overlast en afnemende leefbaarheid in deze buurten. Deze buurten worden steeds meer een verzamelplaats voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, psychische problemen en/of licht verstandelijke beperkingen.

Ondertussen groeit in deze wijken de instroom van huurders met een laag inkomen, terwijl mensen met een hoger inkomen deze buurten juist verlaten. Door deze ontwikkelingen worden de buurten die veelal al zwak waren, de laatste jaren nog zwakker.

Gemeenschapskracht

Hester van Buren pleit daarom voor een buurtaanpak waarin cruciale partijen -  gemeenten, corporaties en zorg- en welzijnsorganisaties - nauw samenwerken. Ook Henk Krijnen onderstreept het belang van een collectieve wijkaanpak. In zijn slotstuk komt hij met een achttal sleutelkwesties die verder aftakeling van de wijken kunnen voorkomen, mits ze snel opgepakt worden.

Hoe kwetsbaar sommige wijken op het eerste gezicht ook lijken, toch blijkt daar ook gemeenschapskracht schuil te gaan die een belangrijke rol kan spelen bij het verbeteren van de leefbaarheid. Menige van deze wijken kennen initiatieven van bevlogen bewoners en gedreven sociale werkers. Deze mensen staan dicht bij de bewoners. Ze hebben kennis over wat er speelt in de buurt, hoe de netwerken zijn en weten als geen ander hoe buurtbewoners te bereiken en te motiveren. Daarom zijn bewonersinitiatieven, naast bovengenoemde partijen, een even cruciale partner in het bevorderen en op pijl houden van de leefbaarheid in buurten.