Platform voor buurtontwikkeling

Buurvrouw-filosofie

De grenzeloze kracht van de buurmens
Interview
afbeelding van Tanja Bubic  
26 augustus 2021

Iedereen is een buurvrouw/-man van iemand en kan daarom waardevol zijn voor de ander. Dat is het uitgangspunt van de Buurvrouw-filosofie. Buurtwijs sprak Esmeralda de Vries die dit gedachtegoed uitdraagt in alles wat ze doet.

 

‘In de VAART der welvaart zijn we het SAMEN uit de samenleving vergeten mee te nemen’, met deze pakkende zin steekt Esmeralda de Vries van wal. ‘Juist in deze tijd merken we dat we elkaar nodig hebben, maar weten we niet precies meer hoe dat ging. Hoe maak je een warm netwerk of - zoals we dat in Friesland zeggen - een iepen mienskip?’

Esmeralda de Vries is Buurvrouw uit Friesland en samen met Buurvrouw Monique van der Hoek is zij de founder van de Grootste Gehaakte Deken - met een oppervlak van 28.000 m2, bestaande uit 11.000 één-persoons gehaakte dekens door mensen uit 50 landen. ‘Het Friese idee van samen dekens maken van gehaakte granny squares groeide uit tot een wereldwijd People Power Project. In die tijd werden Monique en ik ‘Buurvrouw en Buurvrouw’ genoemd, omdat we - net als de figuren uit Buurman&Buurman - verschillend zijn en op zoek zijn naar alternatieve manieren om te komen tot een betere samenleving. We ontdekten dat het deken-project een inspirerend verbindingsproces was dat ingegeven werd door een soort ‘menselijk DNA’ dat we allemaal hebben en wij in Friesland dus ‘mienskip’ (gemeenschap) noemen. De rol van Buurvrouw blijkt daarin heel belangrijk te zijn. We konden dus niet zo maar stoppen en gingen verder met het idee van de Buurvrouw&BuurvrouwBus.'

De Buurmens

Dit vervolg bracht ook vervolg vragen mee zoals: hoe onderhoudt je een mienskip? En wat kan je er halen en brengen? Maar ook: hoe krijg je dingen voor elkaar? ‘We ontdekten dat de mogelijkheid om er voor elkaar te zijn afhankelijk is van de context waarin je leeft, woont en werkt,’ licht Esmeralda toe. ‘Door samen tijd door te brengen en samen dingen te delen/doen, leer je elkaar zo goed kennen dan - indien nodig - je elkaar hulp kan vragen en bieden.’ 

‘Er is geen functie- en taakbeschrijving. De mienskip bestaat uit Buurmensen en iedereen is een Buurmens. Jij bent MENS en bepaalt zelf hoe jij Buurvrouw wilt zijn in jouw eigen omgeving. Het gaat om het proces, niet persé de uitkomst.’

De mogelijkheid om er voor elkaar te zijn, is afhankelijk van de context waarin je leeft, woont en werkt

Buurvrouw is een titel die je draagt ongeacht je gender, geaardheid, leeftijd en achtergrond. Iedereen is van waarde en bepaalt zelf hoe hij/zij Buurvrouw/-man wil of kan zijn. Door erover na te denken, te praten en te doen, ervaar je zelf wat jij belangrijk vindt en waar jouw inbreng of vraag invloed op heeft. Het zijn vaak geen grote zaken, maar de kleine dingen die van grote waarde blijken te zijn. ‘Kijk naar het kleine en zie het grote’, laat Esmeralda verschillende keren vallen.

‘Als ik de Buurmensen voor gemak ‘vrijwilligers’ noem, dan denk ik dat iedereen er een positief gevoel bij heeft’, vervolgt Esmeralda. ‘Maar als vrijwilliger geef je dus iets weg wat je kan missen, je deelt iets wat je niet kwijt bent en je krijgt er een goed gevoel van. Eigenlijk is het niet moeilijk. Hulpvragen daarentegen, is in de westerse cultuur iets negatiefs. Je bent afhankelijk, er is iets mis met je, je bent een loser. Maar zonder de hulpvraagis het hulpaanbod niets waard.’ 

‘De wederkerigheid tussen Buurvrouwen zit hem in het besef van de hulpbieder dat hij/zij ook een hulpvraag heeft en van de hulpvrager dat hij/zij iets te bieden heeft. Je mag erop vertrouwen dat er ook een Buurmens voor jou is. Daardoor trekken die uitersten meer naar elkaar toe en wordt de drempel om elkaar hulp te vragen en te bieden zo laag mogelijk.’, aldus Esmeralda. 

De wederkerigheid tussen Buurvrouwen zit hem in het besef van de hulpbieder dat hij/zij ook een hulpvraag heeft en van de hulpvrager dat hij/zij iets te bieden heeft

Geen rechtspersoon

Opmerkelijk aan de Buurvrouw&BuurvrouwBus is dat het geen rechtspersoon, stichting of vereniging is. ‘We hebben hier bewust voor gekozen,’ zegt Esmeralda. ‘We hebben dus ook geen geld, werven geen fondsen en krijgen geen subsidies. Daarom hebben we geen bankrekening, geen betaalde banen en zelfs geen vrijwilligers. Iedereen is tenslotte een Buurvrouw en kan iets doen vanuit zijn/haar mogelijkheden.’ 

De bus is voor Esmeralda daarom een midden om context te scheppen waarbinnen mensen intrinsieke motivatie voelen om iets bij te dragen op de manier die bij hen past of bij wat zij kunnen. Hiermee zoeken ze aansluiten bij wat hun gemeenschap/omgeving nodig heeft.

De keus om volgens deze ‘no money, no rules’-regel te opereren, biedt bepaalde voordelen. ‘Je hoef geen energie te verspillen aan boekhouding, administratie of verantwoording af te leggen aan geldschieters,’ geeft Esmeralda aan. ‘En aangezien er geen geld aanwezig is en alles bij de bus meegenomen mag worden - behalve de bus zelf natuurlijk - bestaat stelen niet. Ondertussen wordt elke handeling van welke buurvrouw/-man dan ook als even waardevol ervaren.’  

Ook al winnen de voordelen van de nadelen, toch is er een aandachtspunt. ‘De bureaucratie,’ zegt Esmeralda meteen. ‘Als je geen rechtspersoon bent, besta je niet. Een handtekening is niets waard, je kan geen vergunning aanvragen, alles wat je doet is op eigen titel en dus eigen verantwoordelijkheid. Je kan je niet verschuilen, het zijn jouw eigen waarden die je uitdraagt. Jij bepaalt immers zelf wat de rol en functie van de Buurvrouw is. Voor sommige mensen is dat een verademing, maar anderen vinden het ingewikkeld. We proberen mensen hierover te laten nadenken door ze te inspireren om hun eigen definitie van Buurvrouw te formuleren. Dat doen we door het delen van het Buurvrouw Startpakket dat we gekregen hebben via de MADaward die we ontvingen van de Public Leaderships Foundation. In dit document ontdek je hoe je in je eigen buurt dingen kan starten en daarin de Buurvrouw-filosofie kan toepassen.’

In corona tijd merkten we de flexibiliteit van de Buurvrouw. Zo verdwenen tijdelijk de vaste bushaltes in de stad en deden de Buurtkoelkasten hun intreden. In deze buurtkoelkasten - koelkasten aangeboden door buren, van stroom voorzien door (weer andere) buren - kan je voedsel wat je over of dubbel hebt of gewoonweg graag met de buurt wilt delen, achter laten. Diegene die het nodig heeft kan het dan gewoon uit de koelkast pakken.

Lees meer over:
afbeelding van Tanja Bubic  

Tanja Bubic

Als sociale ontwerper creëer ik ruimte die uitnodigt om de ander in een ander daglicht te zien dan dat we dat gewend zijn. Ik doe dat door het gebruik van het woord, beeld, maar ook de fysieke omgeving waarin we elkaar ontmoeten. Meer over mij?

Lees meer: