Bewoners zetten hun wijk te kijk

Afgelopen zomer vond de tweede editie van het Wijkkijkfestival plaats. In dit ééndaagse festival ‘met de bewoner in de hoofdrol’ zetten meer dan 200 wijkbewoners en -organisaties uit Hoorn-Noord/Venenlaankwartier de deuren letterlijk open om elkaar verhalen te vertellen, muziek te maken en rondleidingen te geven tijdens kleine voorstellingen, vertellingen en exposities. Maar hoe past het Wijkkijkfestival in het wijkprogramma van de gemeente Hoorn? Jochem Heemskerk en Ruben Bouwman van Platform31 spraken met Regita van Baar (programmamanager bij gemeente Hoorn) en Ingrid Docter (artistiek leider Wijkkijkfestival) over de totstandkoming, succesfactoren en impact van dit festival.

Verbeeldingskracht

‘Het begint met een goed verhaal,’ zegt Ingrid Docter, wijkbewoner en kunstenares die gevraagd werd om mee te denken over een kunst- en cultuurproject in de wijk. Volgens Ingrid ligt de sleutel bij verleidingskracht. ‘Maar een missie en visie op wat je in de wijk wilt bereiken met het festival zijn even belangrijk. In ons geval was dat de diversiteit in de wijk zichtbaar maken door mensen betekenisvolle verhalen te laten vertellen. Dus geen kunstje, maar echt een persoonlijk verhaal. En dat kan op allerlei manieren: vertellingen, dans, muziek, theater. En dan gaat het niet alleen om etnische diversiteit, maar bijvoorbeeld ook om verschillen in kwetsbaarheid tussen arm en rijk en gezond en ongezond. Zichtbaar maken is één, maar ontmoeten én erover in gesprek gaan is twee. Zo vertelden drie mannen dit jaar hun vluchtverhaal in de tuin. Echt een stoere daad om te vertellen, dus daar hadden we een mooie plek voor gecreëerd. En er kwamen veel reacties uit het publiek. Er werd echt gediscussieerd. Dat ontstaat niet zomaar tijdens een avondje in het wijkcentrum.’

Laat je Hoorn!

Het startpunt voor het Wijkkijkfestival was de gezamenlijke wijkvisie Samen voor Resultaat over hoe men de komende 20 jaar wil wonen, werken en recreëren in de wijken Hoorn-Noord en Venenlaankwartier. Het versterken van sociale netwerken was een van de speerpunten die hieruit kwam. Het idee voor Wijkkijkfestival past perfect binnen deze visie waarin de gemeente, partners en wijkbewoners samen wijkopgaven aanpakken.

Soms zijn de oplossingen misschien niet de meest optimale, maar is er draagvlak voor in de wijk zelf

Sinds de nieuwe wijkvisie werkt de gemeente anders met bewoners samen in de wijken, al ging dat niet vanzelf. Regita licht toe: ‘We doen dingen die best wel nieuw zijn voor iedereen. Voorheen reageerden bewoners op voorstellen die al bijna af waren, nu vragen we ze om actief deel te nemen en samen tot voorstellen te komen. En voor collega’s is het nieuw dat zij niet meer alleen kunnen bedenken wat goed is voor de wijk. Mensen die hier al 20 jaar werken, moet je meekrijgen in die organisatieverandering. Soms zijn de oplossingen misschien niet de meest optimale (vanuit het specialistische oogpunt, red.), maar is er wel draagvlak voor in de wijk zelf. Dan is het prima, toch? Doordat je geen geijkte paden kunt bewandelen, moet je het gewoon durven en gaan doen. Dat is gewoon leren met elkaar.’

Ken de diversiteit

Maar zo’n festival opzetten is niet niks. Ingrid geeft een paar tips: ‘Het is belangrijk om die diversiteit van de wijk zo goed mogelijk te (leren) kennen. Ken je wijkpartners en weet wat er speelt bij de verschillende organisaties, culturen en clubs. Bereid je anders voor als je bij het Leger des Heils binnenstapt, dan wanneer je de moskee benadert. Ieder heeft zijn of haar eigen verhaal en eigen urgentie om iets te vertellen. Daar zoek jij dan weer de juiste amateurkunstenaar bij die dat kan uitdragen. Zo deed een tehuis voor mensen met dementie mee. Daar woonde een oud-rector met een passie voor geschiedenis en een persoonlijk verhaal over dat huis. Hij kreeg een plekje in het huis dat echt van hem was, waar hij kon excelleren.’

‘Wees daarnaast ook royaal naar de deelnemers toe en leg ze in de watten. Geef ze de aandacht en begeleiding die nodig is, creëer ontmoeting tussen alle deelnemers aan het festival, en zorg voor voldoende publiciteit, zodat men ook trots wordt op ‘hun’ festival.’

Trots

Met 60 voorstellingen en activiteiten op meer dan 40 verschillende locaties in de wijk, variërend van vluchtverhalen van ‘buurtgenoten van ver’ en wijkbewoners die vertellen over verdwenen winkeltjes, tot muziek en theater door talentvolle wijkbewoners. Het werd meteen al duidelijk dat het festival een succes zou gaan worden.  

Al deze kleine succesjes zorgen ervoor dat mensen trots zijn dat ze onderdeel zijn van de wijk

Regita ziet nu na de tweede editie al dat sociale netwerken in de wijk daadwerkelijk versterken: ‘Bijvoorbeeld bij de Somalische gemeenschap in de wijk, waarvan de meesten in dezelfde straat wonen. Deze groep was tamelijk gesloten en in het eerste jaar nog best terughoudend om mee te doen met alles. Maar deze zomer stonden ze met een eetkraampje bij de school en aan het eind van de dag stonden ze volop mee te dansen op de muziek. Ze vertelden ons ook dat er echt iets was veranderd in hun straat: De buurvrouw en ik, we zwaaien nu naar elkaar!’

Ook Ingrid ziet verandering: ‘We zagen het ook bij de Turkse moskee in de wijk. Ze stelden de moskee open voor rondleidingen, lekkere hapjes en een vragenuurtje om meer te weten te komen over de Turkse cultuur en de islam. Ze vertelden ons achteraf dat ze zoveel respect hadden ervaren van buurtbewoners. Nu organiseren ze samen met vier andere organisaties een groot voetbaltoernooi voor en door de wijk. Al deze kleine succesjes zorgen ervoor dat mensen trots zijn dat ze onderdeel zijn van de wijk. Ze willen niet meer weg.’

Dit is een verkorte versie van het interview dat is geschreven door Ruben Bouwman en dat eerder verscheen op de website van Platform31.