Platform voor buurtontwikkeling

Actieve bewoners en de Omgevingswet

5 trends in burgerplanvorming
Blog
afbeelding van LSA bewoners  
10 september 2019
Actieve bewoners en de Omgevingswet

Foto: stock (123rf)

De actieve bewoner rukt op in het ruimtelijk domein. Thijs van Mierlo van LSA bewoners signaleert 5 trends op het gebied van burgerplanvorming.

 

Nederland is een geordend en georganiseerd landje. Ruimte is schaars en de eisen die eraan gesteld zijn, worden steeds complexer. Hoe houden we de stad bereikbaar, bieden we ruimte aan ondernemers en werken we tegelijkertijd aan een gezonde en verbonden leefomgeving? Of, hoe houden we de noodzakelijke voorzieningen in stand en kunnen we in harmonie met elkaar samenleven op een relatief kleine oppervlakte?

De aanstaande Omgevingswet beoogt meer snelheid en eenvoud in de wirwar van wetgeving én meer ruimte voor initiatief in het ruimtelijk domein. Er zijn nogal wat spelers die zich hiermee bezighouden. Gemeente, provincie en waterschap. Maar ook corporaties, maatschappelijke instellingen, projectontwikkelaars en vastgoedbeheerders. Is daarin wel ruimte voor actieve bewoners in een bredere rol dan (eind)gebruiker en gaat de Omgevingswet daar iets in veranderen? Met die vraag in gedachten deden KNHM foundation en LSA een oproep: wil je met jouw project deelnemen aan een training burgerplanvorming?

Burgerplan… wat?

Met deze oproep zochten we naar bewoners die samen met anderen zelf plannen maken voor de inrichting van de fysieke ruimte. Op bijvoorbeeld het gebied van verkeer, de verdeling van functies, energie en duurzaamheid, de openbare ruimte en sport- en spelvoorzieningen. Slimme plannen van onderop die kunnen rekenen op veel bijval uit de buurt. Relatief complexe plannen met meerdere stakeholders, waarbij vrijwel altijd goede afspraken moeten worden gemaakt met de (lokale) overheid. Binnen een korte tijd meldden 30 initiatieven uit het hele land zich met hun idee. Uit al die enthousiaste plannen en vragen kunnen we 5 trends destilleren die we graag met je delen. Een mooi tijdsbeeld van de actieve bewoner die zich hard maakt voor burgerplanvorming.

Trend 1 | Ruimtelijke invulling volgt maatschappelijke thema’s
Veel van de plannen komen voort uit een wens om een sociale, verbonden en gezonde buurt te realiseren. Groen dat bijdraagt aan meer gezondheid door het tegengaan van hitte of verminderen van fijnstof. De openbare ruimte die uitnodigt tot meer bewegen of ontmoeting. Een plek om gemeenschappen te vormen en te ontspannen. Veel van de initiatieven starten met deze uitgangspunten om te kijken naar hun directe omgeving. Vanuit maatschappelijke doelen en waarden wordt gewerkt aan sterke integrale plannen.

Trend 2 | Kleinschalig wonen
Bewoners zijn steeds vaker bezig met hun woning in de eigen toekomst. Hoe combineren we wonen en zorg? Hoe werken we behalve aan huizen ook aan een gemeenschap? Wat kunnen bewoners gezamenlijk aan woonruimte realiseren, gecombineerd met een ontmoetingsplek of andere maatschappelijke doelstelling? Verschillende projecten gaan over de wens om zelf regie te hebben over woonvormen van de toekomst die passen bij gezamenlijke behoefte en kleinschalige plannen. Vragen die gesteld worden gaan over organisatie, samenwerking met corporatie of projectontwikkelaar of kennis over projectontwikkeling.

Trend 3 | Hoe komen en blijven bewoners aan tafel?
De gemeente is een belangrijke stakeholder voor de meeste burgerinitiatieven. Daar moet je zijn voor vergunningen, voor het aanpassen van een bestemmingsplan. Maar ook voor subsidies en afspraken over grond- en vastgoedprijzen. Het besef dat coalities een meerwaarde kunnen hebben is er vaak wel, maar hoe vorm je zo’n coalitie? Hoe krijg je de juiste kennis en informatie voor een constructief gesprek? En hoe sluit je een intentieovereenkomst? Dergelijke vragen spelen bij een kleinschalig woon- en zorgproject in Leeuwarden met een ontmoetingsfunctie voor de buurt. En bij een buurtcentrum in Nijmegen dat mogelijkheden ziet in een vrijkomend schoolpand en in positie wil komen bij de gemeente.

Trend 4 | Energie als nieuw thema
De energietransitie is een van de maatschappelijke opgaven voor de komende jaren. Primair een opgave voor de overheid, maar ook een toenemend aantal burgers wil hier zijn steentje aan bijdragen. Op meerdere plekken in ons land worden energiecoöperaties opgericht. Steeds vaker worden daar ideeën voor sociaal maatschappelijke opgaven aan gekoppeld. Het zelforganiserend vermogen binnen dit soort initiatieven is groot. Toch ontbreekt het vaak aan kennis over het opzetten van een coöperatie of mist de ervaring hoe je de buurt erbij betrekt.

De Right to Challenge is een kans voor burgerplanvorming, maar is iedereen er klaar voor?

Trend 5 | Overheidstaken overnemen
Bij de 'Right to challenge' kan een groep (georganiseerde) bewoners taken van gemeenten overnemen als zij denken dat het anders, beter, slimmer en/of goedkoper kan. Een kans voor burgerplanvorming, maar is iedereen er klaar voor? De gemeente Deventer heeft bewoners van Bathmen uitgedaagd om een Dorpsvisie op te stellen. Met veel enthousiasme is aan die oproep gehoor gegeven. Inmiddels ligt er ook een dorpsagenda en zijn diverse werkgroepen actief om deelplannen uit te werken. Daarbij lopen ze aan tegen het gegeven dat je als burgerinitiatief wel initiatief kan tonen, maar uiteindelijk geen beslissingsbevoegdheid hebt. Datzelfde geldt voor de Denktank in Boskoop, die een bijdrage wil leveren aan de strategische invulling van de leefomgeving in het dorp.

Extra masterclasses burgerplanvorming
Komende weken gaan we in gesprek met alle indieners om te bepalen of hun vragen via de training Burgerplanvorming het beste opgepakt kunnen worden of op een andere wijze. Voor degenen die geen plek krijgen in de training organiseren we een aantal masterclasses die ook toegankelijk zijn voor anderen. Wil je jouw project of inzichten delen? Mail ons vooral info@lsabewoners.nl!

Dit artikel verscheen eerder op de website van LSA bewoners. Neem ook eens een kijkje op de Facebookpagina van LSA!

afbeelding van Danielle van Oostrum

Danielle van Oostrum

Ik werk als communicatieadviseur bij Movisie. Voor Buurtwijs verzorg in de webredactie, onderhoud ik het Facebookaccount en maak ik de nieuwsbrieven.
afbeelding van LSA bewoners  

LSA bewoners

Het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners is al 26 jaar een vereniging van en voor vrijwilligers die zich sterk maken voor hun buurt. Onze leden zijn bewonersgroepen.

Lees meer: