Platform voor buurtontwikkeling

Zomerserie #4: Dit kunnen ze niet maken!

Klem in het aardbevingsgebied tussen inwoners en overheid
Praktijkverhaal
afbeelding van Mathilde Pruntel  
28 juli 2023
Het aardbevingsmonument langs de A7 ter hoogte van Engelbert

Foto: Stichting Meent van der Sluis

Inwoners uit een aardbevingsdorp in Groningen zijn verbijsterd als de wethouder hen informeert over het stilleggen van de versterkingsoperatie. Mathilde was erbij als dorpsambtenaar en schrijft over haar besluit om na die bijeenkomst ontslag te nemen. Want, zo schrijft ze, de overheid lijkt soms de weg een beetje kwijt.

Dit artikel maakt deel uit van onze zomerserie waarin we eerder geplaatste verhalen opnieuw onder de aandacht brengen.

Voor 1 april zou er duidelijkheid zijn. Het is mei 2018. Ik zit aan een kantinetafel in een voormalig schooltje, inmiddels dorpshuis, in een Gronings aardbevingsdorp. Met mij een klein dozijn bewoners die zich verenigden om invloed te krijgen op het dreigende versterkingsgeweld dat onvermijdelijk in hun huis, hun dorp en hun leven gaat losbarsten. 

We wachten op de wethouder. Zij heeft beloofd deze bewoners direct na elk overleg met het Rijk te informeren over de besluiten die daar vallen. Wel fijn. Dan hoeven ze dat de volgende dag niet in de krant te lezen. 

Ik leun met mijn been tegen de poot van de kantinetafel en voel de kou door mijn spijkerbroek. Ik luister. Aan tafel geen koetjes en kalfjes. Het gesprek gaat over de paradigmashift van de week. Ook vandaag staat weer een voortschrijdend inzicht op het menu dat de realiteit waarop je dacht te kunnen bouwen op haar grondvesten doet schudden.

Historisch besluit 

Vandaag praat de wethouder namelijk met minister Wiebes over zijn aankondiging van 29 maart. De gaskraan gaat dicht. De oorzaak van ‘het probleem’ wordt weggenomen. Zo wordt Groningen weer veilig! Hij noemt het een historisch besluit. Wat gaat dat voor de mensen aan tafel betekenen? 

In de wacht

Ik ken deze mensen inmiddels dik twee jaar. Minstens zo lang wachten ze al op een diagnose voor hun huis. Zo lang zetten ze zich al in om invloed te krijgen op wat hen overkomt. Als dorpsambtenaar help ik ze waar ik kan. Daarom wéét ik: pas als deze mensen weten wat hun huis te wachten staat, kan hun leven weer uit standje waakvlam. Tot die tijd staan verbouwingen, vakanties, studies, gezinsuitbreiding en mantelzorg in de wacht. Hun leven staat in de wacht. 

Tijger

Het tekent hen. Onmacht en wanhoop nemen bezit van hun lijven. Het zit onderhuids. En het sluimert als een tijger. Zo beschrijft een van de bewoners het. Het kost haar de grootste moeite om die tijger elke dag in bedwang te houden. De tijger is sterk, strijdlustig en staat bij het minste of geringste paraat. Maar hij moet bedwongen worden. Om te kunnen blijven functioneren in het dagelijks leven. 

’Met de jaren zijn enkelen van hen dunner, bleker of grijzer geworden. De rimpels dieper’

Met de jaren zijn enkelen van hen dunner, bleker of grijzer geworden. De rimpels dieper. De focus op het verkrijgen van antwoorden in de versterkingsoperatie helpt. Zoeken naar duidelijkheid. Om concreet te maken wat versterken betekent. Voor hun zelf en hun dorpsgenoten. Om zo iets van controle te ervaren over dit monster. Om te proberen van deze bedreiging nog een kans te maken. Ze wapenen zich met feiten, onderzoeken en argumenten. Ze lezen elke publicatie. Volgen elk onderzoek. Het nieuws, de politiek, de besluitvorming bij betrokken instanties. Alles willen ze weten. Alles om te bewijzen dat zij partij zijn in het gesprek over ‘het probleem’. Het gesprek over hún huis. 

Gevoel

Als dorpsambtenaar was ik erbij. Ik knoopte de broze eindjes van vertrouwen aan elkaar. Ik was activistisch waar het moest, diplomatiek waar het nodig was. Legde altijd de nadruk op wat gezien moest worden. Deze bewoners en hun gevóel van onveiligheid. Als we daar nu eens naar handelden?

En als mede-buurtmakers weten jullie wat ons werk betekent: je observeert, ontdekt, leert over de identiteit van mensen en plekken. Leert hoe mensen, groepen en plekken zich tot elkaar verhouden. Tot je op een gegeven moment wéét wat ergens gaande is. En wat hier gaande was, dat realiseerde ik me aan dezelfde kantinetafel waar ik al honderd keer had gezeten. Maar pas in dit moment. 

Pauze

De wethouder komt binnen. Ze neemt plaats aan een kantinetafel. De groep mensen valt stil. Alle ogen op haar gericht. De gaskraan gaat dicht. De versterking gaat op pauze. Er komt meer onderzoek naar wat een dichte gaskraan gaat betekenen voor Groningen. En zo staat alles dat vaststond, in een klap weer los. 

Ongeloof

Aan tafel staren ze vol ongeloof voor zich uit. Maar er is ook, ergens, bevestiging van wat ze toch al hadden verwacht. Murw. Ik zie één persoon zijn schouders ophalen. 

’Lekker professioneel zo’n grienende ambtenaar.’

En ik? Ik sta met een ruk op. Mijn stoel valt omver. Ik schreeuw het uit. ‘Dit kunnen ze niet maken!’ Ik begin te huilen. Lekker professioneel zo’n grienende ambtenaar. 

Ontslag

In mijn hoofd heb ik dan al ontslag genomen. Vanaf dat moment, wil ik geen ambtenaar meer zijn. Het gaat verdikke niet over heel Groningen. Het gaat over de mensen aan deze tafel. Het gaat niet over veilig zíjn. Het gaat over je veilig vóelen. Het gaat niet over het versterken van huizen. Het gaat over het versterken van een gemeenschap. Maar op dat moment, kan ik daar de woorden niet voor vinden. Ik ga naar huis. En ga even niet meer terug naar het gemeentehuis. 

De weg kwijt

Het kostte me vijf jaar om dit stuk te schrijven. Omdat het me tijd heeft gekost om te ontleden wat er in dat aardbevingsdorp is gebeurd. De parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen heeft er niet voor niets 1900 pagina’s voor nodig om al het gebeurde te duiden. Ook heb ik lang niet kunnen geloven wat deze bewoners is overkomen. 

Soms zijn we als overheid de weg een beetje kwijt. De mens een beetje kwijt. Volgens mij gaat democratie om gehoord worden. En gezien. Voorbij feiten, meningen en inhoud. Niet zonder, maar wel volgend op de relatie met je bewoners. Dat als duurzaam fundament. 

Dit aardbevingsdorp motiveert me nog elke dag. Door hen werk ik aan een menselijke overheid. Want die vertegenwoordig ik met liefde.

Dit artikel is eerder gepubliceerd op 29 maart 2023

 

 

 

Lees meer over:
afbeelding van Mathilde Pruntel  

Mathilde Pruntel

Ik werk aan goede samenwerking tussen gemeenschap en gemeente. Een menselijke overheid graag!